بوستان کتابیاست منظوم در اخلاق در بحر متقارب (فعولن فعولن فعولن فعل) . کتاب در ده باب تألیف و تقدیم به ابوبکر بن سعد زنگی شدهاست. معلوم نیست خود شیخ آن را چه مینامیدهاست. در بعضی آثار قدیمی به آن نام سعدینامه دادهاند. بعدها، به قرینهٔ نام کتاب دیگر سعدی (گلستان) نام بوستان را بر این کتاب نهادند. نچه عیان است اینکه بوستان بر سبک مثنوی حماسی سروده شده و احتمالاً سعدی آنرا به تقلید از فردوسی و بر وزن شاهنامه سرودهاست، حال آنکه طبع لطیف او فرصت حماسه سرایی بر وی نگستردهاست آنسان که در شعر حماسی خود میسراید:
مرا در سپاهان یکی یار بود که جنگاور و شوخ و عیار بود
در این بیت نیز صفت شوخ بودن شاهدان را به جنگاوران منتسب میکند؛
واین شعر که قیاس بوستان وشهنامهاست فردوسی میسراید:
برد کشتی آنجا که خواهد خدای وگر جامه بر تن درد ناخدای
و سعدی در بوستان این گونه بسراید:
خدا کشتی آنجا که خواهد برد اگر ناخدا جامه بر تن درد
گلستان کتابی است که سعدی یک سال پس از اتمام بوستان، کتاب نخستش، آن را به نثر آهنگین فارسی در هشت باب +سیرت پادشاهان;، +اخلاق درویشان;، +فضیلت قناعت;، +فوائد خاموشی;، +عشق و جوانی;، +ضعف و پیری;، +تأثیر تربیت;، و +آداب صحبت; نوشتهاست. این کتاب به گمانی تاثیرگذارترین کتاب نثر در ادبیات فارسی است
منت خدای را عزوجل که طاعتش موجب قربت است و به شکراندرش مزید نعمت٬هر نفسی که فرو میرود ممد حیات است و چون برون میآید مفرح ذات پس در هر نفس دو نعمت موجود است و بر هر نعمت شکری واجب
غزلیات سعدی در چهار کتاب طیبات، بدایع، خواتیم و غزلیات قدیم گردآوری شدهاست.
مواعظ آخرین اثر سعدی و در ضمیر بهترین آثار سعدیست. شعر مشهور زیر از نمونه غزلهای مواعظ سعدیست.
تن آدمی شریفست به جان آدمیت نه همین لباس زیباست نشان آدمیت اگر آدمی به چشمست و دهان و گوش و بینی چه میان نقش دیوار و میان آدمیت خور و خواب و خشم و شهوت شغبست و جهل و ظلمت حیوان خبر ندارد ز جهان آدمیت به حقیقت آدمی باش وگرنه مرغ باشد که همین سخن بگوید به زبان آدمیت مگر آدمی نبودی که اسیر دیو ماندی که فرشته ره ندارد به مقام آدمیت